Safeer Mall که از سال ۲۰۰۶ در شارجه فعالیت داشت و روزگاری یکی از مراکز پرتردد این امارت به‌شمار می‌رفت، اوایل سال ۲۰۲۵ به دلیل کاهش استقبال عمومی و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان رسماً تعطیل شد. با گسترش تجارت الکترونیک، افزایش هزینه‌های عملیاتی، و رشد تقاضا برای تجربه‌محوری در خرید، این مرکز نیز مانند بسیاری از مراکز خرید دیگر جهان، با چالش‌هایی اساسی مواجه شد.
با این حال، برخلاف تصور عمومی که تعطیلی این مجموعه را پایان راه آن می‌دانست، گزارش‌های جدید حاکی از آن است که Safeer Mall به‌زودی با نام جدید و چهره‌ای کاملاً بازسازی‌شده به فعالیت بازخواهد گشت. طبق اعلام رسمی گروه سرمایه‌گذاری بین‌المللی International Western، مالک جدید این پروژه، مرکز خرید سابق Safeer Mall که در ژانویه ۲۰۲۵ به این گروه واگذار شده، در حال بازسازی کامل است.
این پروژه که با سرمایه‌ای بیش از ۱ میلیارد درهم در حال اجراست، طی ۵ ماه آینده به پایان خواهد رسید و با ویژگی‌هایی نوین همچون بزرگ‌ترین فضای بازی خانوادگی در شارجه، مجموعه‌ای متنوع از رستوران‌ها، یک باشگاه ورزشی پیشرفته و هایپرمارکت بزرگ بازگشایی خواهد شد و اکنون در مرحله نوسازی زیرساخت‌ها، به‌روزرسانی نمای داخلی و خارجی، و تطبیق با استانداردهای جدید دولت امارات قرار دارد. در حال حاضر ۹ فروشگاه همچنان در محل باقی مانده‌اند و مدیریت جدید قول داده است در دوره‌ی بازسازی، حمایت لازم را از مستأجران فعلی به‌عمل آورد و گزینه‌های آتی را با آنها بررسی کند. با موقعیت ممتاز این مرکز در کنار جاده اتحاد (E11) – یکی از شاه‌راه‌های اصلی میان دبی و شارجه – و برنامه‌ریزی دقیق مالک جدید، به نظر می‌رسد Safeer Mall با رویکردی کاملاً مدرن و تجربه‌محور در حال بازتعریف جایگاه خود در بازار خرده‌فروشی امارات است.
اما با این حال این موضوع نگرانی‌هایی درباره آینده مراکز خرید مشابه و روند تغییرات در صنعت خرده‌فروشی ایجاد کرده است.
مراکز خریدی که به سرنوشت مشابه دچار شده‌اند
Safeer Mall تنها قربانی این تغییرات در صنعت خرده‌فروشی نیست. در سال‌های اخیر، چندین مرکز خرید مشهور در نقاط مختلف جهان به دلیل کاهش استقبال عمومی تعطیل شده‌اند:
Galleria در وایت پلینز، نیویورک
مرکز خرید Galleria که از سال ۱۹۸۰ در وایت پلینز فعالیت داشت، در ۳۱ مارس ۲۰۲۳ به دلیل کاهش تعداد بازدیدکنندگان و بسته‌شدن فروشگاه‌های مهم، تعطیل شد. این مجموعه قرار است به یک پروژه چندمنظوره تبدیل شود.
Lakeforest Mall در مریلند
Lakeforest Mall که در سال ۱۹۷۸ افتتاح شد، زمانی یکی از مقاصد اصلی خرید در گیتس‌برگ، مریلند بود. اما با خروج فروشگاه‌های بزرگی مانند JCPenney و Sears، مشتریان به‌تدریج کمتر شدند و در ۳۱ مارس ۲۰۲۳ این مرکز به‌طور کامل تعطیل شد.
Columbia Colonnade در پنسیلوانیا
این مرکز خرید که در گذشته پرتردد بود، به‌تدریج از رونق افتاد و تا ژانویه ۲۰۲۱ تنها سه فروشگاه فعال داشت. درنهایت در ۳۱ مارس ۲۰۲۲ تعطیل شد و تلاش‌ها برای احیای آن تاکنون بی‌نتیجه بوده است.
Greenspoint Mall در تگزاس
Greenspoint Mall در هیوستون، تگزاس نیز به سرنوشت مشابهی دچار شد. این مرکز که سال‌ها در رقابت با مراکز خرید مدرن‌تر قرار داشت، سرانجام در ۳۰ ژوئن ۲۰۲۴ به‌طور کامل تعطیل شد و برنامه‌هایی برای تبدیل آن به یک مجموعه مسکونی و تجاری در دست اجراست.
چرا مراکز خرید سنتی از رونق افتاده‌اند؟
تعطیلی Safeer Mall و سایر مراکز خرید نشان‌دهنده تغییرات ساختاری در اکوسیستم خرده‌فروشی است. این تغییرات نه‌تن‌ها بر مراکز خرید فیزیکی، بلکه بر مدل‌های تجاری و استراتژی‌های توسعه برند‌ها نیز تأثیر گذاشته است.
ـ افزایش نفوذ پلتفرم‌های تجارت‌الکترونیک و تغییر عادت‌های خرید مصرف‌کنندگان یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش تردد در مراکز خرید است. با رشد فروش آنلاین، مصرف‌کنندگان دیگر نیازی به مراجعه حضوری برای خرید محصولات عمومی و حتی برند‌های لوکس احساس نمی‌کنند. تجربه‌ای که خرده‌فروشان فیزیکی ارائه می‌دهند، باید فراتر از تأمین محصول باشد تا بتواند مشتریان را جذب کند.
ـ مراکز خرید سنتی با افزایش هزینه‌های عملیاتی ازجمله اجاره، مالیات، هزینه‌های نگهداری و نیروی انسانی مواجهند. در بسیاری از موارد، خرده‌فروشان توانایی پرداخت این هزینه‌ها را ندارند، به‌ویژه زمانی که نرخ تبدیل در فروشگاه‌های فیزیکی کاهش می‌یابد. این مسأله موجب خروج تدریجی برند‌های بزرگ از مراکز خرید شده و منجر به بسته‌شدن فروشگاه‌ها و درنهایت کاهش جذابیت مال‌ها برای سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان شده است.
ـ نسل‌های جدید مصرف‌کنندگان، به‌ویژه نسل Z و آلفا، به دنبال تجربه‌هایی فراتر از خرید محصول هستند. آنها ترجیح می‌دهند به فضا‌هایی مراجعه کنند که ترکیبی از خرید، سرگرمی، تعامل اجتماعی و حتی خدمات دیجیتال یکپارچه را ارائه دهند. مراکز خریدی که نتوانند این انتظارات را برآورده کنند، به‌مرور مشتریان خود را از دست می‌دهند.
ـ برند‌های مطرح، به‌جای تمرکز صرف بر حضور در مراکز خرید، در حال سرمایه‌گذاری بر مدل‌های فروش مستقیم (DTC) هستند. آنها از ابزار‌هایی مانند هوش مصنوعی، واقعیت افزوده (AR) و فروشگاه‌های بدون صندوقدار برای بهبود تجربه خرید استفاده می‌کنند. در چنین شرایطی، وابستگی به فضا‌های تجاری بزرگ کاهش یافته و بسیاری از برند‌ها به سمت فروشگاه‌های کوچک‌تر و نمایشگاهی حرکت می‌کنند.
آینده مراکز خرید: مسیر‌های تطبیق و تحول
تعطیلی مراکز خریدی مانند Safeer Mall نشان‌دهنده زوال این صنعت نیست، بلکه نشانه‌ای از نیاز به تغییر مدل‌های کسب‌وکار در فضای خرده‌فروشی است. در سال‌های اخیر، برخی مراکز خرید موفق با اتخاذ استراتژی‌های جدید توانسته‌اند خود را با شرایط جدید بازار تطبیق دهند. این استراتژی‌ها شامل موارد زیر است:
توسعه مراکز خرید به عنوان «هاب‌های اجتماعی»
مراکز خرید درحال تبدیل شدن به فضا‌های چندمنظوره‌اند که شامل دفاتر اداری، هتل‌ها، باشگاه‌های ورزشی، مراکز پزشکی و فضا‌های آموزشی می‌شوند. این تغییرات باعث افزایش جریان بازدیدکنندگان و افزایش ارزش اقتصادی این فضا‌ها شده است.
تمرکز بر برند‌های تجربه‌محور و سرگرمی‌محور
مراکز خرید موفق، برند‌هایی را جذب می‌کنند که به جای فروش سنتی، تجربه‌ای منحصربهفرد به مشتری ارائه می‌دهند. برند‌هایی مانند Apple، LEGO، و Tesla با ایجاد تجربه‌های حضوری منحصربهفرد، موجب افزایش تردد مشتریان به مراکز خرید شده‌اند.
استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای ایجاد یکپارچگی بین کانال‌های فروش
مراکز خریدی که از فناوری‌هایی مانند واقعیت افزوده، داده‌کاوی برای تحلیل رفتار مشتریان و مدل‌های ترکیبی آنلاین-آفلاین استفاده کرده‌اند، توانسته‌اند مزیت رقابتی ایجاد کنند. مفهوم Retailtainment یکی از روند‌های کلیدی برای افزایش تعامل مشتریان با فضا‌های خرید فیزیکی است.
تبدیل مراکز خرید به مراکز تحقق سفارش‌ها
برخی از مراکز خرید درحال تغییر کاربری بخشی از فضای خود به انبار‌های محلی و مراکز توزیع سریعند. این تغییر موجب کاهش هزینه‌های لجستیک برای برند‌ها شده و تجربه خرید سریع‌تری را برای مشتریان فراهم می‌کند.
مراکز خرید سنتی که به تغییرات بازار خرده‌فروشی بی‌توجه باشند، با خطر تعطیلی روبه‌رو خواهند شد اما آن دسته از مراکزی که بر نوآوری، تجربه‌محوری و یکپارچه‌سازی مدل‌های فروش دیجیتال و فیزیکی سرمایه‌گذاری کنند، می‌توانند در این فضای رقابتی دوام بیاورند. سرنوشت Safeer Mall هشداری برای مدیران و سرمایه‌گذاران صنعت خرده‌فروشی است که درک کنند مدل‌های سنتی دیگر کارایی گذشته را ندارند و دوران جدیدی در خرده‌فروشی آغاز شده است.
