روندهای نوین در صنعت خرده‌فروشی
روندهای نوین در صنعت خرده‌فروشی
سیدجواد موسوی
مدیرعامل گروه مشاوران توسعه بازار آوید
از سده نوزدهم، از دل فروشندگان تازه‌کار کوچک، فروشگاه‌دارانی سربرآوردند تا صنعتی را به جنبش درآورند که شاهد بازیگرانی بوده که در عرصه بین‌الملل برجسته شده‌اند. در این مسیر، آنها خرده‌فروشی را به یک هنر و سپس به یک علم تبدیل کردند. رشد و گسترش آنها با کوتاه کردن ارتفاع مرزهای تعرفه‌ای و تکثیر چندبرابری معاملات جهانی در کالای مصرفی قوت گرفت.
افزایش سطوح کارایی که در اثر بهبود شیوه‌های تولید، ارتباطات و بازاریابی میسر شده بود، چرخه‌ای مطلوب از هزینه‌های واقعی کمتر و در نتیجه قیمت‌های پایین‌تر را به جریان انداخت.
اکنون به نظر می‌رسد نظام نوین خرده‌فروشی با تاثیرپذیری از حوزه فناوری اطلاعات و تکنولوژی‌های جدید شامل مخابرات راه دور، بارکدها، تبادل الکترونیکی داده‌ها، اینترنت اشیا، صندوق‌ها و کالسکه‌های هوشمند مسیری نو و جدید را در بازارهای جهانی در پیش گرفته است، اما سوالی که در ذهن مخاطب به وجود می‌آید این است که در این انقلاب، سهم صنعت خرده‌فروشی کشور ما چقدر است؟
گاهی‌اوقات برخی حوادث موجب ایجاد جنبش‌ها و حرکت‌های تاریخی می‌شوند، مثلا دو برادر عاشق عکاسی پس از کلی گشت و گذار و خرید یک دوربین دیجیتالی متوجه می‌شوند که لنز این دوربین دست دوم است. این تجربه خرید ناموفق از شبکه سنتی فروش، آنها را به فکر راه انداختن سایت اینترنتی فروش دوربین و لوازم دیجیتال می‌اندازد و به این ترتیب «دیجی‌کالا» بزرگ‌ترین فروشگاه آنلاین خرید و فروش کالا، در ایران شکل می‌گیرد. غیر از دیجی‌کالا فروشگاه‌های اینترنتی دیگری چون «بامیلو»، «مدیسه» و «زنبیل» در کنار سایت‌های تخفیف‌محوری همچون «نت‌برگ» با فروش گسترده محصولات و خدمات در این حوزه مشغول به کارند.
اما منظور نویسنده این نیست که صاحبان کسب و کار ایرانی باید به ایجاد و خلق فروشگاه‌های اینترنتی روی بیاورند، بلکه منظور مفهومی وسیع‌تر و تخصصی‌تر در حوزه خرده‌فروشی است و آن هم ایجاد «فروش چندکاناله» است؛ امری که آمازون به‌عنوان بزرگ‌ترین خرده‌فروش آنلاین دنیا در پیش گرفته و آن ایجاد فروشگاه‌های فیزیکی در کنار فروشگاه آنلاین است.
آمارها نشان از تغییر جهت و عادت مردم از شیوه‌های سنتی به شیوه‌های نوین فروش دارد. فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهروند مدتی است در کنار مکان‌های فیزیکی به عرضه آنلاین محصولات خود نیز روی آورده‌اند تا از این طریق چرخه دسترسی مشتریان را به فروشگاه‌ها توسعه دهند.
در سال‌های اخیر روندهایی وارد خرده‌فروشی شده است که پیش از این در این صنعت وجود نداشتند. وجود این روندهاست که ارزش نوآوری را در این صنعت بیش از پیش آشکار کرده است. در این بخش 8 روند نوین خرده‌فروشی را مختصر توضیح می‌دهیم.
1- فروش غیرحضوری(Off-site selling)
اگرچه همچنان عمده فروش‌های موجود در صنعت خرده‌فروشی در فروشگاه‌های حضوری(فیزیکی) انجام می‌پذیرد، فروش‌های غیرحضوری در سال‌های اخیر رشد چشمگیری در کشور داشته‌اند. امروزه اکثر خرده‌فروشان به اهمیت این نوع فروش‌ها و سود ناشی از آن کاملا واقفند.
2- برندسازی(Private branding)
در حال حاضر روز به روز بر تعداد خرده‌فروشانی که مجموعه برندهای خصوصی خود را توسعه می‌دهند افزوده می‌شود. خرده‌فروشان برای متمایز ساختن خود از سایر رقبایی که کالاهایی با برندهای ملی را در فروشگاه‌های خود عرضه می‌کنند، دست به ایجاد برندهای خصوصی و متمایزکننده زده‌اند. از عمده دلایل توسعه برندسازی میان خرده‌فروشان می‌توان به مقابله آنها با افزایش قیمت توسط تولیدکنندگان مشهور، افزایش رقابت در میان تولیدکنندگان، کاهش قدرت چانه‌زنی تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان و نیز ارائه محصولات باکیفیت و ارزان به مشتریان اشاره کرد. خرده‌فروشانی همچون «رفاه» و «هایپراستار» از جمله خرده‌فروشانی هستند که استراتژی برندسازی را در پیش گرفته‌اند.
3- انعقاد قرارداد با افراد مشهور
امروزه اغلب مشتریان علاقه‌مند به خرید کالاهایی هستند که از طرف افراد مشهور مورد تایید باشند. بنابراین بسیاری از خرده‌فروشان از طریق انعقاد قرارداد با افراد مشهور، هنرمندان، ورزشکاران و... تلاش می‌کنند مشتریان وفادار خود را افزایش دهند.
4- ورود تولیدکنندگان به عرصه خرده‌فروشی
برندسازی خرده‌فروشان، تولیدکنندگان را بر آن داشت تا با اتخاذ استراتژی‌های رشد رو به جلو، فروشگاه‌هایی را برای عرضه محصولات تولیدی خود افتتاح کنند. از آن جمله شرکت «گلستان» با ایحاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای «هفت» و «صنایع گلرنگ» با ایجاد فروشگاه‌های همواره در تخفیف «افق کوروش» به این کار مشغولند.
5- رشد از طریق تملیک:
امروزه شرکت‌های خرده‌فروشی به جای افتتاح شعبه‌های جدید، فروشگاه‌های فعال و حتی در حال رکود را تحت تملک خود درمی‌آورند. «هایپرمی» از جمله خرده‌فروشانی است که از این طریق به موفقیت‌های خوبی دست یافته است.
6- توسعه خرده‌فروشی‌های چندکاناله
امروزه اکثر خرده‌فروشی‌های بزرگ کسب و کارهای خود را به سمت کسب و کارهای اینترنتی گسترش داده‌اند. گرایش جدید در این حوزه، فروش از طریق چند کانال توزیع است. اکنون حضور کاتالوگ‌ها و وبسایت‌ها در خرده‌فروشی‌ها به امری عادی تبدیل شده و خرده‌فروشان به دنبال راهکارهای جدیدی برای عرضه محصولات خود از طریق چند کانال توزیع هستند.
7- کاهش قیمت فروش از طریق فروش اینترنتی پوشاک
با وجود اینکه سهم بازار فروشگاه‌های اینترنتی در مقایسه با فروشگاه‌های حضوری محدود است، اخیرا شرکت‌های تولیدی پوشاک تلاش‌های بسیاری در این حوزه انجام داده‌اند. به طوری که از حجم فروش اینترنتی کامپیوتر هم در حال پیشی گرفتن است. علت این موفقیت قیمت‌های کمتر پوشاک عرضه‌شده در اینترنت است.
8- گرایش به حفظ محیط زیست
حفظ محیط زیست از جمله گرایش‌هایی است که تاثیر چشمگیری بر صنعت خرده‌فروشی گذاشته است. امروزه تمام خرده‌فروشان از کوچک گرفته تا بزرگ، از طریق اصلاح و بهبود روش‌های خود، سعی در حفظ محیط زیست و انجام مسئولیت‌های اجتماعی خود دارند. استفاده از کیسه‌های کاغذی و قابل بازیافت و همچنین تجدید نظر در مورد شرکت‌های طرف قراردادی که از مواد غیرارگانیک استفاده می‌کنند، از جمله اقداماتی است که خرده‌فروشان برای حمایت و حفاظت از محیط زیست به کار می‌‌بندند.
